Bộ Trưởng Quốc Phòng Lý Thượng Phúc

Đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV ngày 24-10 đưa tin Ủy ban thường vụ Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc Trung Quốc khóa 14 (Quốc hội), đã miễn nhiệm ông Lý Thượng Phúc khỏi vị trí Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và ủy viên Quốc vụ.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc phát biểu tại hội nghị an ninh quốc tế Moscow lần thứ 11 ở Moskva, Nga, ngày 15-8-2023.

Ông Lý Thượng Phúc, 65 tuổi, được Quốc hội Trung Quốc bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hồi tháng 3 năm nay, thay thế người tiền nhiệm Ngụy Phượng Hòa, 69 tuổi.

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.

Tại Kỳ họp thứ nhất Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (Quốc hội) Trung Quốc khóa XIV ngày 12-3, Thượng tướng Lý Thượng Phúc đã được bầu làm Bộ trưởng Quốc phòng thay thế ông Ngụy Phượng Hòa. ​Trước khi trở thành Bộ trưởng, ông Lý Thượng Phúc đảm nhiệm chức vụ Phó tư lệnh kiêm tham mưu trưởng Lực lượng Chi viện chiến lược của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc.

Theo CCTV, cũng tại Kỳ họp thứ 6 này, Ủy ban thường vụ Quốc hội Trung Quốc cũng đã bỏ phiếu miễn nhiệm cựu Bộ trưởng Ngoại giao Tần Cương khỏi vị trí ủy viên Quốc vụ.

Ủy ban thường vụ Quốc hội Trung Quốc cũng đã bổ nhiệm ông Âm Hòa Tuấn làm Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ và ông Lam Phật An làm Bộ trưởng Tài chính.

Ông Lý Thượng Phúc, 65 tuổi, được Quốc hội Trung Quốc bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng hồi tháng 3 năm nay, thay thế người tiền nhiệm Ngụy Phượng Hòa, 69 tuổi.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc đã đột ngột rút khỏi cuộc họp với các lãnh đạo quốc phòng Việt Nam vào tuần trước, ba quan chức nắm trực tiếp về vấn đề này cho biết, trong bối cảnh có những câu hỏi về sự biến mất của ông Lý trước công chúng suốt hơn hai tuần. Ông Lý, 65 tuổi, theo lịch trình sẽ dự cuộc họp thường niên về hợp tác quốc phòng do Việt Nam tổ chức tại biên giới với Trung Quốc vào ngày 7-8/9 nhưng cuộc họp đã bị hoãn lại sau khi Bắc Kinh nói với Hà Nội vài ngày trước cuộc gặp rằng bộ trưởng Lý có ‘vấn đề sức khỏe’, hai quan chức Việt Nam cho biết.

Việc hủy bỏ họp đột ngột của ông Lý diễn ra sau khi Trung Quốc thay thế Bộ trưởng Ngoại giao Tần Cương hồi tháng Bảy sau một thời gian dài vắng mặt trước công chúng và việc cải tổ ban lãnh đạo Lực lượng Tên lửa tinh nhuệ của Giải phóng Quân Nhân dân Trung Quốc trong những tháng gần đây, những động thái đã đặt ra câu hỏi về việc ra quyết định của giới lãnh đạo Trung Quốc. Ông Lý được bổ nhiệm hồi tháng Ba. Ông được các nhà ngoại giao và các nhà quan sát theo dõi chặt chẽ bởi vì, cũng như ông Tần, ông là một trong năm Ủy viên Quốc vụ viện của Trung Quốc, vốn có cấp bậc cao hơn bộ trưởng thông thường trong nội các.

Một quan chức Mỹ nói với điều kiện giấu tên rằng Washington đã biết về các cuộc họp bị hủy bỏ của ông Lý ở Việt Nam. Sự vắng mặt kéo dài của ông Lý trước công chúng đã thu hút một số lời bình luận. Đại sứ Mỹ tại Nhật Bản Rahm Emanuel viết trên X hôm 8/9: “Đầu tiên, Ngoại trưởng Tần Cương mất tích, sau đó đến lượt các tư lệnh Lực lượng Tên lửa mất tích, và bây giờ Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc đã không xuất hiện trước công chúng trong hai tuần. Ai sẽ thắng trong cuộc đua mất việc này? Thanh niên Trung Quốc hay nội các của ông Tập Cận Bình?”

Khi được hỏi về bình luận này của ông Emanuel, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với các phóng viên rằng bà ‘không biết có chuyện gì’.

Ông Lý được nhìn thấy lần cuối ở Bắc Kinh hôm 29/8 khi có bài phát biểu chủ đề tại một diễn đàn an ninh với các nước châu Phi. Trước đó, ông đã có các cuộc gặp cấp cao trong chuyến công du tới Nga và Belarus.

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc chịu trách nhiệm chính về ngoại giao quốc phòng và không chỉ huy các lực lượng chiến đấu. Ông ít nổi bật trước công chúng hơn so với bộ trưởng ngoại giao, người thường xuyên xuất hiện trên truyền thông nhà nước. “Sự biến mất của ông Lý, ngay sau ông Tần, cho thấy nền chính trị tinh hoa của Trung Quốc bí ẩn như thế nào với thế giới bên ngoài,” Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu ở Singapore, nói.

“Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình đơn giản là không cảm thấy cần phải giải thích với thế giới.”

Ông Lý đã bị Mỹ trừng phạt hồi năm 2018 vì đã mua vũ khí từ nhà xuất khẩu vũ khí lớn nhất của Nga, Rosoboronexport.

Vào năm 2016, ông Lý được bổ nhiệm làm phó tư lệnh Lực lượng Hỗ trợ Chiến lược mới của quân đội – lực lượng tinh hoa có nhiệm vụ đẩy nhanh việc xây dựng năng lực chiến tranh không gian và không gian mạng. Sau đó, ông đứng đầu bộ phận mua sắm của quân đội từ năm 2017 cho đến khi trở thành Bộ trưởng Quốc phòng.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc phát biểu tại Hội nghị an ninh quốc tế Matxcơva lần thứ 11 (MCIS-11) hôm 15-8 - Ảnh: AFP

Thông tin của Tân Hoa xã về việc Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lý Thượng Phúc bị cho thôi chức không đi kèm bất kỳ chi tiết nào.

Mới trở thành bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc từ ngày 12-3

Không rõ ông Lý phải rời nhiệm sở vì nguyên nhân gì. Đáng chú ý, ông là bộ trưởng thứ hai bị miễn nhiệm trong vài tháng qua, khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bắt đầu nhiệm kỳ mới hồi tháng 10 năm ngoái.

Cụ thể, hồi tháng 7 năm nay, ngoại trưởng Trung Quốc, ông Tần Cương đã bị miễn nhiệm và thay bằng ông Vương Nghị - người cũng từng là bộ trưởng ngoại giao. South China Morning Post cũng lưu ý rằng phía Trung Quốc không đưa ra bất kỳ lý do nào về việc miễn nhiệm ông Tần.

Trước khi có thông tin về việc bị miễn nhiệm, ông Tần đã có thời gian khá dài không xuất hiện trước công chúng. Đó là lý do trong vài tháng gần đây, dư luận bắt đầu quan tâm tới tình hình của Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc, khi ông vắng bóng trong các sự kiện trước công chúng.

Một trong những lần cuối ông Lý Thượng Phúc xuất hiện trước ống kính là vào tháng 8-2023, khi ông dự Hội nghị an ninh quốc tế Matxcơva lần thứ 11 (MCIS-11) ở Nga. Ngày 29-8, ông Lý cũng dự và phát biểu tại phiên toàn thể của Diễn đàn Hòa bình và An ninh Trung Quốc - châu Phi lần thứ ba ở Bắc Kinh.

Thượng tướng Lý Thượng Phúc sinh năm 1958 ở Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc). Ông trở thành bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc ngày 12-3, thay ông Ngụy Phượng Hòa.

Cũng như ông Tần Cương, ông Lý Thượng Phúc cũng là một ủy viên quốc vụ. Ông Lý là gương mặt đại diện của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, và cũng là một thành viên của Quân ủy Trung ương Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Vì vậy, quyết định miễn nhiệm ông Lý khỏi vị trí bộ trưởng quốc phòng lần này do Ủy ban thường vụ Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa thông qua.

Chưa có thông tin người thay thế

Hiện tại, chưa có thông tin nào về việc ai sẽ thay ông Lý làm bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc.

Tuyên bố về việc ông Lý bị miễn nhiệm được đưa ra chỉ vài ngày trước khi một phái đoàn Bộ Quốc phòng Mỹ dự kiến tới Bắc Kinh tham dự một diễn đàn an ninh khu vực. Vì vậy, có phân tích cho rằng đây là động tác mở đường cho việc nối lại đối thoại ở lĩnh vực quốc phòng giữa Mỹ và Trung Quốc, vốn đã rơi vào tình trạng “đóng băng” trong suốt thời gian qua.

Hiện cũng chưa rõ việc ông Lý bị thay có nằm trong một kế hoạch cải tổ quân đội diện rộng của Trung Quốc hay không. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đặt mục tiêu biến Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc thành một lực lượng chiến đấu hàng đầu thế giới vào năm 2049, theo South China Morning Post.